Đề án quản lí sức khỏe người lao động trong các khu công nghiệp tập trung trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2013-2020; Đề án phát triển dịch vụ khám, chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe cho người lao động trong các khu công nghiệp tập trung tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2014-2020 là những đề án chiến lược nhằm đảm bảo sức khỏe cho người lao động, góp phần ổn định và phát triển kinh tế bền vững của tỉnh. Trong năm 2020, ngành y tế đã phối hợp với các Sở, ban, ngành liên quan triển khai thực hiện tốt công tác y tế lao động, vệ sinh lao động và quản lí sức khỏe người lao động, phòng chống dịch bệnh, chăm sóc sức khỏe sinh sản tại khu công nghiệp…
Hiện nay trên toàn tỉnh có 1729 doanh nghiệp; trong năm 2020 có 241 cơ sở lao động (chiếm 13,9%) thực hiện báo cáo y tế lao động. Theo phân cấp, các doanh nghiệp có trên 200 người lao động sẽ do cơ quan y tế tuyến tỉnh (Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh) quản lí, doanh nghiệp dưới 200 người lao động do cơ quan y tế tuyến huyện (Trung tâm y tế huyện) quản lí. Ở các doanh nghiệp có từ 50 lao động trở lên, đa số đều có phòng y tế đóng tại đơn vị để phụ trách tình hình y tế chung; ngoài ra các đơn vị dưới 50 lao động và một số đơn vị trên 50 lao động cũng kí hợp đồng với cơ sở khám bệnh, chữa bệnh để cơ sở đó đảm bảo tình hình y tế cho doanh nghiệp. Theo thống kê của các cơ quan quản lí y tế, tổng số người làm công tác y tế tại doanh nghiệp là 289 người, trong đó có 28 bác sĩ và bác sĩ y học dự phòng, còn lại là điều dưỡng, y sĩ… Toàn tỉnh hiện có 42 cơ sở y tế (bao gồm bệnh viện và các phòng khám đa khoa) thực hiện khám, chữa bệnh tại các khu, cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh.
Trong các công ty, doanh nghiệp tại khu công nghiệp, quan trắc môi trường lao động là công cụ giám sát đắc lực nhất để thu thập, phân tính, đánh giá các yếu tố môi trường trong lao động tại nơi làm việc, làm căn cứ đưa ra các biện pháp giảm thiểu tác hại đối với sức khỏe, phòng, chống bệnh nghề nghiệp cho người lao động. Trong năm 2020, toàn tỉnh có 173/241 cơ sở (có báo cáo y tế lao động) thực hiện quan trắc môi trường lao động tại cơ sở. Con số này vẫn còn khá ít so với số thực tế doanh nghiệp hiện có trên địa bàn tỉnh. Vì vậy, các đơn vị cần tăng cường hơn nữa trong việc quan trắc môi trường lao động để kịp thời cải thiện, khắc phục những vấn đề tồn tại trong môi trường làm việc, đảm bảo người lao động được làm việc ở môi trường an toàn.
Trong công tác quản lí sức khỏe người lao động trong các khu công nghiệp, trên cơ sở 127 đơn vị có báo cáo y tế lao động thực hiện khám sức khỏe định kì cho người lao động. Qua khám sức khỏe định kì, những lao động đảm bảo sức khỏe sẽ được công ty tuyển dụng mới vào làm việc hoặc tiếp tục công việc đã thực hiện; còn những lao động không đảm bảo sức khỏe sẽ không được tham gia làm việc tại công ty. Hầu hết tất cả các công ty trên địa bàn tỉnh đều thực hiện khá nghiêm túc, đầy đủ vấn đề khám sức khỏe đầu vào và khám sức khỏe định kì cho công nhân lao động; để từ đó có cơ sở, căn cứ sắp xếp vị trí công việc phù hợp.
Với đặc thù các công ty hiện nay chủ yếu sử dụng máy móc, trang thiết bị, phương tiện công nghiệp hóa và sản xuất các sản phẩm theo dây chuyền tự động; vì vậy việc tiếp xúc với hóa chất hay các loại máy móc có nguy cơ độc hại, ảnh hưởng sức khỏe là khá phổ biến. Việc khám, phát hiện bệnh nghề nghiệp đóng vai trò quan trọng trong chăm sóc sức khỏe người lao động, đặc biệt là những lao động làm việc trong môi trường độc hại. Trong tổng số 241 cơ sở có báo cáo y tế lao động thì 70 cơ sở có yếu tố có hại. Thống kê trong 6 tháng đầu năm 2020, có 35/70 cơ sở có yếu tố có hại thực hiện khám phát hiện bệnh nghề nghiệp cho người lao động. Theo đó, có 15.945 người lao động (trong đó có 3.931 lao động nữ) được khám phát hiện bệnh nghề nghiệp ở 5 nhóm bệnh chủ yếu là các bệnh bụi phổi và phế quản (7 bệnh); các bệnh nhiễm độc nghề nghiệp (10 bệnh); các bệnh nghề nghiệp do yếu tố vật lí (6 bệnh); các bệnh da nghề nghiệp (5 bệnh) và các bệnh nhiễm khuẩn nghề nghiệp (5 bệnh). Thực tế tại địa bàn tỉnh Bắc Ninh, qua theo dõi và quản lí của các cơ quan y tế chuyên môn thì một số bệnh nghề nghiệp thường gặp là bệnh điếc nghề nghiệp do tiếng ồn thường gặp ở các công ty về gia công cơ khí ( bộ phận cắt, mài, đột, dập, khoan, CNC ….); công ty sản xuất vật liệu xây dựng ( đập, nghiền, sàng, mài…), công ty sản xuất nhựa (bộ phận đúc, nghiền nhựa); các khu vực máy nén… Bệnh nhiễm độc benzene và đồng đẳng: do tiếp xúc với benzene, toluene, xylen ở các công ty sản xuất sơn, và sử dụng sơn để sơn sản phẩm. Bệnh viêm phế quản mãn tính nghề nghiệp thường gặp do tiếp xúc với bụi vô cơ, hữu cơ trong quá trình lao động. Các công ty sử dụng hóa chất như sơn, dung môi, keo ..bộ phận lò hơi, bộ phận phân loại rác… Bệnh bụi phổi silic nghề nghiệp: tiếp xúc bụi chứa silic : công ty sản xuất vật liệu xây dựng, công ty sản xuất kính… Qua khám bệnh nghề nghiệp, các công nhân nào được phát hiện mắc bệnh hoặc có nguy cơ mắc bệnh sẽ được cơ quan y tế tư vấn cho công ty điều chuyển vị trí làm việc, đưa ra hướng khắc phục môi trường làm việc và phối hợp với cơ quan chức năng giải quyết các thủ tục, quyền lợi cho công nhân.
Trong năm 2020, trước tình hình dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp, công tác phòng chống dịch được ưu tiên hàng đầu. Sở Y tế đã chỉ đạo các cơ quan quản lí y tế doanh nghiệp thường xuyên đôn đốc, hướng dẫn, và phổ biến các văn bản hướng dẫn công tác phòng, chống dịch COVID-19 cho các cơ sở lao động trên địa bàn tỉnh. Tổ chức tập huấn về công tác phòng, chống dịch bệnh COVID-19 tại nơi làm việc cho doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh cho 70 doanh nghiệp trên 500 lao động, và hơn 300 doanh nghiệp dưỡi 500 lao động. Ngành cũng tham gia đoàn giám sát dịch tại công ty Samsung display cùng Cục quản lý môi trường y tế, giúp kiểm soát dịch bệnh một cách an toàn nhất, không để dịch bệnh lây lan trong cộng đồng. Đặc biệt, với vai trò là cơ quan đầu mối, ngành y tế đã xây dựng kế hoạch và tổ chức đón các đoàn chuyên gia nước ngoài sang làm việc tại Việt Nam. Tính đến 15/12/2020, đã đón 76 đoàn chuyên gia nước ngoài với 9535 chuyên gia sang làm việc tại Việt Nam. Song song với đó là thành lập các đoàn kiểm tra, giám sát, hướng dẫn công tác phòng chống dịch, và thực hiện đánh giá chỉ số rủi ro lây nhiễm COVID-19 tại các cơ sở lao động trên địa bàn. Ngành y tế cùng với các ban, ngành liên quan thường xuyên tổ chức kiểm tra, giám sát công tác cách li tập trung phòng, chống dịch COVID-19 tại 19 các khách sạn trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
Mặc dù đã đạt được kết quả tích cực, nhưng thực tế số lượng doanh nghiệp thực hiện báo cáo y tế lao động theo quy định còn ít so với số lượng được quản lí (241/1729 cơ sở báo cáo). Vì vậy, công tác quản lý vệ sinh lao động trên địa bàn chưa hiệu quả, còn gặp nhiều khó khăn, thông tin về doanh nghiệp còn thiếu, chưa đầy đủ. Do đó, việc thành lập Trung tâm y tế để thực hiện chức năng cấp cứu, khám chữa bệnh, phòng chống dịch bệnh, quản lý vệ sinh an toàn vệ sinh thực phẩm, vệ sinh lao động, sức khỏe người lao động trong toàn khu công nghiệp tại các khu công nghiệp tập trung là điều cần thiết.